Viêm da chính là một phản
ứng của da trước các yếu tố kích thích từ môi trường bên ngoài như nhiệt độ quá
nóng hoặc quá lạnh, các sang chấn cơ học và hóa học trên da hoặc các loại kháng
nguyên gây dị ứng cho da.
Mặc dù các bệnh viêm da
đều không nguy hiểm đến tính mạng người bệnh và không lây lan nhưng thường diễn
biến rất dai dẳng và gây ra khá nhiều phiền toái cho người bệnh.
Da là một cơ quan đặc
biệt, bao phủ hầu hết bề mặt của cơ thể và tiếp xúc trực tiếp với môi trường
sống nên rất dễ bị tổn thương bởi các tác nhân kích thích từ bên ngoài. Viêm da
(còn được gọi là chàm hoặc eczema) là một trong những biểu hiện bệnh lý ở da
thường gặp nhất. Đây là một nhóm gồm nhiều loại bệnh với các nguyên nhân khác
nhau, đặc trưng bởi tình trạng viêm nông trên bề mặt của da, gây ra các biểu
hiện ngứa, nề đỏ, nổi mụn nước, khi vỡ gây tiết dịch và đóng vảy, hay gặp nhất
là viêm da tiếp xúc, viêm da cơ địa, viêm da dầu, viêm da thần kinh, tổ đỉa và
đỏ da toàn thân. Biến chứng thường gặp của tất cả các bệnh viêm da này là dày
da do gãi nhiều và nhiễm trùng tại các vết trợt loét.
Một số dạng viêm da thường
gặp nhất:
Viêm da tiếp xúc: Là dạng viêm da gây ra do sự tiếp
xúc trực tiếp của da với một số kích thích từ môi trường như thuốc, hóa chất,
sơn, cao su, các kim loại nặng hoặc ánh sáng. Hai cơ chế chủ yếu gây viêm da
tiếp xúc là cơ chế dị ứng và cơ chế kích ứng. Trong cơ chế thứ nhất, phản ứng
viêm da được khởi động do vai trò của phức hợp kháng nguyên – kháng thể, còn
trong cơ chế thứ hai, phản ứng viêm da gây ra do độc tính trực tiếp trên da của
một số hóa chất như kiềm, axit hoặc một số loại dung môi. Ban đỏ trong viêm da
tiếp xúc thường xuất hiện sau khi tiếp xúc với nguyên nhân gây bệnh từ 4-24
giờ, rất ngứa, giới hạn ở vùng tiếp xúc và có ranh giới khá rõ. Vị trí tổn
thương thường gợi ý rất nhiều cho việc xác định nguyên nhân gây viêm da tiếp
xúc. Xác định và loại bỏ nguyên nhân gây bệnh là biện pháp quan trọng nhất
trong điều trị và dự phòng viêm da tiếp xúc.
Viêm da cơ địa: Là một trong những bệnh lý ở da
hay gặp nhất, thường xuất hiện ở những người có cơ địa mắc các bệnh dị ứng như
hen phế quản, viêm mũi dị ứng, dị ứng thức ăn... Hơn 90% các trường hợp bệnh
khởi phát ở trẻ dưới 5 tuổi và kéo dài đến tuổi trưởng thành. Nguyên nhân gây
bệnh chính xác không được biết nhưng một số yếu tố có thể làm cho bệnh nặng lên
như sang chấn tâm lý, thay đổi nhiệt độ hoặc độ ẩm trong không khí, nhiễm trùng
da hoặc mặc quần áo gây kích ứng da. Ở trẻ em, ban đỏ và mụn nước thường xuất hiện
ở mặt, da đầu, vùng quấn tã, bàn tay, bàn chân, cẳng tay, cẳng chân. Ở người
lớn, ban đỏ thường chỉ tái diễn ở một vài vị trí, chủ yếu là ở cánh tay, bàn
tay, khuỷu tay và khoeo chân. Ban đỏ trong viêm da cơ địa rất ngứa. Viêm da cơ
địa không thể điều trị khỏi, dùng các thuốc kháng histamin thế hệ 1 và mỡ
corticosteroid bôi tại chỗ giúp giảm khá tốt biểu hiện ngứa. Corticosteroid
đường toàn thân chỉ nên sử dụng trong những trường hợp bệnh dai dẳng. Lưu ý giữ
ẩm da, tránh tiếp xúc với các chất gây kích ứng da và các tác nhân làm nặng
bệnh.
Viêm da dầu: Là một dạng viêm da mạn tính không
rõ căn nguyên, đặc trưng bởi tình trạng bong vảy ở mặt và da đầu. Viêm da dầu
thường xảy ra ở trẻ nhỏ dưới 3 tháng tuổi hoặc ở người lớn trên 30 tuổi, bệnh
thường gặp hơn ở nam giới, có tính gia đình và nặng lên vào mùa lạnh. Viêm da
dầu thường xuất hiện từ từ, gây ra vảy gầu khô và dính ở da đầu, đôi khi gây
ngứa và không làm rụng tóc. Trong những trường hợp nặng, vảy da có thể xuất
hiện ở sau tai, trong ống tai, cung lông mày, sống mũi, quanh mũi, ngực hoặc
vai. Vảy ở da đầu có thể được điều trị với các loại dầu gội ngứa pyrithion kẽm,
selenium sulfid, salicylic acid, lưu huỳnh hoặc ketoconazol. Những trường hợp
có vảy dày cần được điều trị bằng các loại kem có chứa corticosteroid hoặc
salicylic acid. Việc điều trị thường phải kéo dài nhiều tuần, nếu sau khi ngừng
điều trị mà bệnh tái phát thì việc điều trị có thể bắt đầu lại từ đầu. Lưu ý
khi dùng các loại kem chứa corticosteroid cho tổn thương ở da mặt hoặc cho trẻ
em, nên ưu tiên sử dụng những loại có tác dụng nhẹ như hydrocortison,
dexamethason.
Đỏ da toàn thân: Là một phản ứng viêm nặng gây đỏ
da, nứt kẽ và bong tróc da toàn bộ cơ thể. Thuốc là nguyên nhân chủ yếu gây đỏ
da toàn thân, gặp nhiều nhất thường do các thuốc penicillin, sulfonamid,
isoniazid và barbiturat. Đỏ da toàn thân cũng có thể là một biến chứng nặng của
một số bệnh ngoài da như viêm da cơ địa, vảy nến, viêm da tiếp xúc, viêm da
liên cầu hoặc là biểu hiện của một số bệnh ác tính về máu. Đỏ da toàn thân có
thể khởi phát nhanh hoặc chậm, da lúc đầu thường đỏ và căng, sau đó trở nên dày
và bong tróc, đôi khi có rụng tóc và móng. Bệnh nhân thường ngứa nhiều, có thể
bị sốt hoặc hạ thân nhiệt, da có thể bị nứt kẽ và tiết dịch, dễ dẫn đến nhiễm
trùng. Việc điều trị cần được tiến hành sớm trong bệnh viện, các biện pháp chủ
yếu là dự phòng nhiễm trùng bằng kháng sinh, tăng cường bù dịch và bổ sung dinh
dưỡng. Các loại corticosteroid đường toàn thân như prednison, prednisolon được
dùng trong những trường hợp bệnh nặng hoặc không đáp ứng với các điều trị khác.
Loại trừ nguyên nhân gây bệnh cũng là biện pháp hết sức quan trọng.
Viêm da thần kinh gây
ra do tình trạng gãi hoặc chà xát kéo dài tại một vị trí.Bệnh thường xảy ra ở những người trong
độ tuổi từ 20-50. Nguyên nhân đầu tiên gây ngứa thường do viêm da tiếp xúc,
nhiễm nấm hoặc ký sinh trùng, nhưng sau khi nguyên nhân đã được giải quyết,
người bệnh vẫn tiếp tục gãi ở vị trí cũ (có thể do yếu tố tâm lý). Bản thân
động tác gãi có thể làm ngứa tăng lên và càng thúc đẩy người bệnh gãi, hậu quả
là làm cho vùng da tại chỗ trở nên dày và nâu sạm (liken hóa). Những đám da này
có ranh giới tương đối rõ, thường nằm ở da đầu, cổ, cổ tay, vai, cánh tay và cổ
chân. Việc điều trị thường gặp nhiều khó khăn và mất nhiều thời gian. Cắt ngắn
móng tay, mang găng cao su và hạn chế tối đa động tác gãi là điều hết sức quan
trọng. Các loại kem hoặc mỡ cortisteroid bôi tại chỗ có tác dụng tốt giúp làm
mềm da. Sử dụng các thuốc an thần hoặc gây ngủ có thể giúp giảm động tác gãi
khi ngủ.
Tổ đỉa: Là một dạng viêm da mạn tính không
rõ căn nguyên, đặc trưng bởi tình trạng nổi mụn nước, ngứa ở gan bàn tay và mặt
bên của các ngón chân, đôi khi ở gan bàn chân. Bệnh thường gặp ở người trẻ
tuổi, một số yếu tố có thể làm bệnh nặng lên như căng thẳng về tâm lý, tiếp xúc
với các kim loại như niken, crôm, coban. Mụn nước của tổ đỉa thường có màu đỏ,
rất ngứa, tiết nhiều dịch và có thể đóng vảy dày. Bệnh thường tiến triển từng
đợt kéo dài 2-3 tuần. Điều trị bằng cách đắp gạc ướt tẩm kali permanganat hoặc
nhôm acetat có thể giúp giảm triệu chứng. Các loại corticosteroid bôi tại chỗ
tác dụng mạnh như fluocinolon, clobetason propionat có hiệu quả khá tốt trong
đợt cấp của bệnh.
Thông
tin được cung cấp bởi:
GS.BS
Phạm Na
Ngọc Hà
Trả lờiXóacu tí nhà mình được 9 tháng, mình thấy trên người con xuất hiện đóm đỏ, trên mặt cũng có nhiều nốt đỏ nhỏ li ty đi khám bác sỹ bao bị viêm da, cho thuốc bôi nhưng không đỡ xin hỏi có phải uống thuốc gì không, bệnh có nguy hiểm không và cần ăn kiêng gì không, mình tưởng bệnh này chỉ có người lớn mới bị, xin mọi người giúp mình với.